داد زدن سر کودک – ۴ پیامد آن و روش های جایگزین

داد زدن سر کودک – 4 پیامد آن و روش های جایگزین

بسیاری از والدین هنگامی که کودکشان رفتار نامناسبی انجام می‌دهد بر سر او فریاد می‌زنند. در واقع داد زدن سر کودک هرگز نمی‌تواند به عنوان یک الگوی تربیتی مورد استفاده قرار بگیرد و به مرور زمان می‌تواند تغییرات دائمی و آسیب‌های بارزی در ساختار و عملکرد مغز کودک ایجاد کند. همچنین احتمال ابتلای کودک به اختلالات اضطرابی و رفتاری نیز بیشتر خواهد شد.

زمانی که شما برای هدایت کردن کودکتان داد می‌زنید به او می‎آموزید که بجای استفاده کردن از یک راهکار منطقی، از شیوه‌های افراطی ابراز هیجان استفاده کند چون در این لحظات شما کنترلی بر هیجان خود ندارید.در نتیجه لازم است که ابتدا والدین روش‌های درست تربیتی را آموزش ببینند تا بتوانند به اصلاح و تغییر رفتار کودک کمک کنند. در این راستا می توان از طریق مشورت با مشاوران کودک آموزش های لازم را کسب کرد.

پیامدهای داد زدن سر کودک

زمانی که کودکتان کار اشتباهی انجام می‌دهد و سر او داد می‌زنید، بازداری فقط به دلیل ترس ناشی از داد زدن ایجاد می‌شود، بدون اینکه کودک هیچ شناختی کسب کند. در این شرایط کودک هیج نگرشی نسبت به دلیل اشتباه بودن عملش ندارد. داد زدن سر کودک، اثرات بسیار مخربی در ساختار مغزی و رشــد روانی و عاطفی او می‌تواند داشته باشد.

در شرایطی که شما مــهارت کنترل احساسات خود را ندارید و قادر به مدیریت هیجانات خود نیستید و سر کودک فریاد می‌زنید احتمال این وجود دارد که کلماتی را به کار ببرید که او را تحقیر یا بی‌ارزش کنید و ریشه شرم را در وجود او شکل دهید. به عنوان مثال “تو بچه بدی هستی”.

داد زدن یکی از روش‌های اشتباه تربیتی والدین است که باعث می‌شود مشکلات رفتاری فرزندتان بیشتر شود. فریاد زدن مانند یک چرخه معیوب است که با افزایش مشکلات رفتاری همراه است. در نتیجه مجبور می‌شوید بیشتر داد بزنید و این چرخه را ناخواسته بیش از پیش تقویت کنید. از جمله مهم‌ترین ‍پیامدهای داد زدن سر کودک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد. پیشنهاد می کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص اشتباهات تربیتی والدین مقاله مربوطه را مطالعه فرمایید.

1-تکرار الگوی رفتاری ناسالم

کودکان تا حد بسیاری انعکاسی از رفتار والدین و فضای تربیتی حاکم بر محیط پیرامونشان هستند. آن‌ها به دقت گوش می‌دهند و عیناً بسیاری از الگوهای رفتاری شما را تکرار می‌کنند. وقتی شما سر کودک داد می‌زنید او ممکن است در برابر شما ساکت شود یا در همان لحظه واکنش مشابهی را نشان ندهد؛ اما از رفتار شما به طور ضمنی این پیام را دریافت می‌کند که هنگام عــصبانیت با افراد کوچک‌تر از خود می‌توان چنین رفتاری را نشان داد.

از همین رو به دلیل پــرخاشگری والدین با کودک به احتمال زیادی ممکن است او نیز هنگام ناکامی بر سر خواهر یا برادر کوچک خود فریاد بکشد و یا در مدرسه چنین رفتاری را در تعامل با سایر بچه‌ها از خود نشان دهد.

2-عدم فراگیری مهارت کنترل خشم

مهارت کنترل خشم یکی از مهارت‌های بسیار مهم و تأثیرگذار در روابط بین فردی است که همه افراد به فراگیری آن نیاز دارند. کنترل خشم به ما کمک می‌کند تا بتوانیم احساس عصبانیت که نیرویی عظیم در ما پدید می‌آورد را مدیریت کنیم و نگذاریم این هیجان به رفتار پرخاشگرانه بیانجامد.

برخی افراد فکر می‌کنند که پرخاشگری تنها به اعمال فیزیکی نظیر کتک زدن اختصاص دارد. این در حالی است که هرگونه رفتار مدیریت نشده که با هدف حمله به فرد دیگر انجام شود و به ابراز ناسالم خشم بیانجامد تحت عنوان پرخاشگری تعریف می‌شود. از همین رو رفتارهای کلامی و غیر کلامی نظیر داد زدن، فحش دادن، طعنه زدن و قهر کردن نیز از انواع خشونت محسوب می‌شوند.

وقتی هنگام عصبانیت بر سر فرزند خود داد می‌زنید او به درک درستی از مدیریت خشم نمی‌رسد و فکر می‌کند عصبانیت می‌تواند مجوزی برای رفتارهای مخرب باشد. در نتیجه به احتمال بیشتری در کنترل هیجانات خود با مشکل مواجه می‌شود و این امر می تواند منجر به اختلالات رفتاری کودکان شود.

3-دچار شدن کودک به اختلالات اضطرابی 

کودکان توانایی بسیار کم‌تری برای درک و پردازش رویدادهای هیجانی دارند. آن‌ها هنگام قرار  گرفتن در موقعیت‌های استرس‌زا در مورد چرایی وقوع این رویداد دچار سردرگمی می‌شوند و اگر شدت هیجانات منفی حاکم بر محیط زیاد باشد از نظر روانی در معرض آسیب‌های شدید قرار می‌گیرند.

وقتی سر کودک خود داد می‌زنید او در انتخاب بین تصویر مهربان و خشنی که از گذشته و حال شما دارد گیج می‌شود. همین امر می‌تواند فشار روانی زیادی را به او تحمیل کند و منجر به بروز اختلالات اضطرابی شود. این مسئله می‌تواند خود را در دچار شدن به ترس‌های غیر منطقی از اشیا، موقعیت‌های مختلف، کابـوس‌های شبانه کودکان و سایر اختلالات خواب نشان دهد.

4-بروز اختلالات رفتاری از پیامدهای داد زدن سر کودک

داد زدن بر سر کودک از جهات مختلف می‌تواند موجب بروز انواع اختلالات رفتاری در کودک شود. برای مثال بسیاری از کودکان نمی‌توانند مستقیماً اضطراب‌های خود را بیان کنند و از طریق مکانیسم برونی‌سازی آن را نشان می‌دهند.

در واقع اختلال اضطراب فراگیر کودکان موجب می شود برخی از کودکان مضطرب که در خانه‌هایی با تجربه پرخاشگری زندگی می‌کنند از لجبازی و بدرفتاری‌هایی خود به نحوی برای آرام‌سازی درون و بیان اضطراب‌هایشان بهره می‌جویند. این مسئله به خصوص در پسرها بیشتر دیده می‌شود. شما ‌به جای داد زدن می‌توانید از توصیه‌های زیر استفاده کنید.

روش های جایگزین به جای داد زدن سر کودک :

1-قوانین ثابت وضع کنید

برای تربیت کودک باید قوانین ثابت و مشخص وضع شود. پس متناسب با سن کودک لیستی از قوانین تهیه کنید و هر موقع کودک این قوانین را نقض کرد سریعا او را با پیامدهای رفتارش روبه‌رو کنید.

وسوسه‌های خود را برای داد زدن، نق زدن و کلمات منفی که جنبه آموزشی ندارد کنترل کنید، به جای آن از آموزش‌های کلامی استفاده کنید تا کودک متوجه رفتار اشتباه خود شود و بتواند عملکرد بهتری داشته باشد. توجه داشته باشید که برای وضع قوانین خود، سن تربیت کودک را نیز مد نظر داشته باشید و متناسب با آن رفتار کنید.

2-کودک را از عواقب منفی رفتارش آگاه کنید

اگر فرزندتان از قوانین پیروی نمی‌کند او را از عواقب اعمالش آگاه کنید. برای این منظور می‌توانید از تکنیک وقفه، گرفتن امتیازات و آموزش‌های منطقی استفاده کنید. به عنوان مثال به او گوشزد کنید که اگر تکالیف خودش را تا قبل از زمان شام انجام ندهد اجازه ندارد تلویزیون تماشا کند.

در این صورت شما به او حق انتخاب دادید تا خود کودک تصمیم بگیرد که این امر باعث آموزش مهارت تصمیم گیری به کودکان خواهد شد. اما باید به خاطر داشته باشید در صورتی که کودک تکلیف خود را انجام نداد لازم نیست فریاد بزنید.

در تکنیک وقفه به محض اینکه کودک رفتاری ناپسند انجام می‌دهد، او را از محیط تحریک کننده دور می‌کنید و از او می‌خواهید مدتی در اتاقی که هیچ جنبه تفریحی ندارد باشد. این زمان، به کودک اجازه می‌دهد به کار اشتباه خودش فکر کند و در آینده قبل از اینکه دوباره آن کار را انجام دهد وقفه‌ای داشته باشد و به پیامد آن فکر کند. برای مطالعه بیشتر در زمینه تـکنیک وقفه تربیتی در کودکان کلیک کنید.

3-استفاده از پاداش و تقویت کننده های مثبت

اگر برای نقض قوانین، پیامدهای منفی وجود دارد پس برای پیروی از قوانین نیز باید پاداشی در نظر داشته باشید. فرزندتان را برای انجام قــوانین در خانه تشویق کنید به عنوان مثال بگویید ممنونم که تمام کارهای امروز را به خوبی انجام دادی. به او توجه مثبت داشته باشید تا مجبور نباشد برای جلب توجه تان به کارهای منفی روی بیاورد.

اگر فرزندتان مشکل رفتاری دارد به جای داد زدن سر کودک می‌توانید با سیستم پاداش دهی و تکنیک اقتصاد ژتونی روند تغییر یا حذف آن رفتار را سرعت بخشید. تاثیر تشویق بر کودکان موجب خواهد شد که کودک با علاقمندی بیشتری از قوانین پیروی کند و رفتارهای خوب خود را تقویت نماید.

4-استفاده از جملات هشداری در زمان مناسب

در زمان‌هایی که کودک قوانین را اجرا نمی‌کند و به حرف‌هایتان گوش نمی‌دهد از جملات هشداری “اگر … سپس …” استفاده کنید و سعی کنید بدون خشونت و تنبیه آموزش های خود را اجرا نمایید. به عنوان مثال به او بگویید اگر اسباب بازی‌هایش را جمع نکند اجازه ندارد فردا با آن‌ها بازی کند. در این صورت کودک ضمن اینکه متوجه می‌شود شما جدی هستید در می‌یابد که هر کاری یک پیامدی هم دارد. برای کسب اطلاعات در خصوص تربیت کودکان بدون تنبیه کردن کلیک کنید.

سخن آخر

با توجه به مطالب گفته شده با دریافت مشاوره کودک می‌توانید در اصلاح روش‌های تربیتی خود تلاش کرده و رفتارهای مناسب‌تری را جایگزین کنید.

تیم تولید محتوا کلینیک روانشناسی آرامش