لوس شدن کودک – چگونه از لوس شدن کودک جلوگیری کنیم ؟

لوس شدن کودک – چگونه از لوس شدن کودک جلوگیری کنیم ؟

لوس شدن کودک چه ایرادی می‌تواند داشته باشد؟ چرا والدین نگران لوس شدن کودک خود هستند؟ اغلب والدین در برابر خواسته‌های کودک خود نمی‌توانند «نه» بگویند. هر چه سن کودک کمتر باشد مقاومت والدین در برابر خواسته‌های آن‌ها کمتر است. برآورده کردن نیازها و خواسته‌های کودک یکی از وظایف والدین محسوب می‌شود. اما حد و مرزی باید برای جلوگیری از لوس شدن کودک وجود داشته باشد.

بیشتر والدین نگرانند که با برآورده کردن تمام نیازهای کودک او را لوس کنند. روانشناسان با ارائه مشاوره کودک به والدین سبک‌های فرزندپروری صحیح را آموزش می‌دهند. در واقع والدین با روش‌های صحیح تربیت فرزند می‌توانند از برآورده شدن خواسته‌های او اطمینان حاصل کرده و نگران لوس شدن کودک نیز نباشند.

آیا محبت بیش از حد باعث لوس شدن کودک می شود؟

یکی از نیاز‌های اساسی کودکان دریافت محبت از جانب پدر و مادر می‌باشد. در واقع بدون برآورده شدن نیازهای اولیه و اساسی کودکان، آن ها به درستی پرورش پیدا نمی‌کنند. در واقع چیزی به اسم محبت بیش از اندازه بی معنی است. محبت پایه‌ی اصلی پرورش کودک می‌باشد و بنابراین نباید از آن دریغ کرد. گذاشتن محدودیت در ابراز محبتتان به کودک و دریغ کردن آن به بهانه‌ی ترس از لوس شدن کودک، ترسی بی پایه و عملا مضر می‌باشد.

نیاز کودک به محبت بی‌قید و شرط

هر کودکی نیاز به محبت بی قید و شرط دارد تا احــساس ارزشمندی کند. یعنی در جریان رشد طبیعی کودک باید متوجه شود که والدینش او را همان‌طور که هست می‌پذیرند و دوستش دارند. در واقع نباید کودکتان را فقط در یک شرایط خاص دوست داشته باشید. البته این به این معنی نیست که هر رفتار کودک قابل قبول می‌باشد.

گاهی اوقات برخی والدین تهدیداتی از این قبیل به کار می‌برند: اگر این کار زشت را بکنی، دیگر دوستت ندارم. یا تو دختر بدی هستی. عباراتی این چنین به کودک می‌فهمانند که کودک در هرحال دوست داشتنی نیست.

دوست داشتن بی قید و شرط و ابراز کردن آن به کودک مانع از تربیت صحیح و باعث لوس شدن کودک نمی‌شود. در واقع لوس شدن کودک به علت روش فرزندپروری غلط و رفتارهای دیگر والدین می‌باشد که از اشـتباهات تربیتی والدین است.

سبک فرزندپروری و لوس شدن کودک

والدین بر اساس سبک فرزندپروی که بر می‌گزینند ممکن است باعث لوس شدن کودک خود شوند. برای آگاهی از انواع سبک فرزندپروری کلیک کنید.

به طور کلی والدین را از نظر میزان محبتی که به کودک خود می‌کنند و انتظاراتی که از او دارند، می‌توان به 4 دسته تقسیم کرد:

تربیت سهل‌گیرانه

دسته‌ی اول والدینی هستند که به میزان زیاد به کودکشان محبت می‌کنند.  بدون اینکه مرزهای روشن و انتظارات روشنی از کودکشان داشته باشند. در واقع عملکرد این والدین در تــربیت کودک سهل گیرانه است که منجر به لوس بار آمدن کودک می‌شود.

تربیت استبدادی

دسته‌ی دوم والدینی هستند که در مقابل دسته‌ی اول قرار می‌گیرند و به عنوان والدین کنترل گر شناخته می شوند. آن‌ها هرگونه محبت را از کودک خود دریغ می‌کنند و در عوض مسئولیت‌های زیادی به او محول می‌کنند و انتظارات زیادی از کودکشان دارند. کودکانی که در این خانواده‌ها رشد می‌کنند با مشکلات هیجانی زیادی درگیر می‌شوند.

سبک تربیتی طرد کننده

سومین دسته‌ی والدین، آن‌هایی هستند که نه تنها محبتی به کودک نمی‌کنند، از کودک خود انتظار و توقعی هم ندارند. در واقع کودکان در این خانواده‌ها از هر نظر مورد غفلت قرار می‌گیرند. در این خانواده‌ها هم خطر لوس شدن کودک وجود دارد. چرا که معمولا به جای ابراز توجه و محبت به کودک، باج می‌دهند. یعنی باج دادن و برآورده کردن خواسته‌های کـودکان برای جلوگیری از اعتراض آن ها می‌تواند منجر به متوقع شدن کودکان و لوس شدن آن ها و پافشاری روی خواسته‌هایشان بشود.

تربیت مقتدرانه مانعی برای لوس شدن کودک

آخرین دسته، والدینی هستند که علیرغم سطح محبت بالا، توقعات به جا و مناسب از کودکانشان دارند. این والدین محبت خود را دریغ نمی‌کنند، ابراز کلامی و غیر کلامی مناسبی دارند، و به جای محدود کردن ابراز احساساتشان به کودک، توقعات به جا از او دارند. بهترین سبک فرزندپروی همین سبک می‌باشد که در آن محبت بسیار است اما قــوانین در خانه پا برجا هستند و خبری از لوس شدن کودک نیست.

پیامدهای دریغ کردن محبت برای جلوگیری از لوس شدن کودک

کودکانی که محبت را با قید و شرط دریافت می‌کنند و یا از محبت محروم می‌شوند مشکلات هیجانی زیادی را تجربه خواهند کرد. این افراد ممکن است دچار حس بی ارزشی و عــزت نفس پایین شوند، حس ناامنی را نسبت به دنیا و دیگران پرورش می‌دهند، در  برقراری روابــط اجتماعی و عاطفی صحیح و صمیمی شدن با دیگران دچار مشکل می‌شوند، ممکن است برای به دست آوردن محبت به هر راهی خود را بزنند و یا بالعکس نسبت به مسائل عاطفی بی تفاوت شوند.

پیامدهای دریغ کردن محبت بر مغز کودک

علاوه بر تاثیرات گفته شده، اتصالات عصبی که انتظار می‌رود در مغز کودکی که از محبت محروم شده است یا آن را به شکل سالم دریافت نکرده است، تشکیل نمی‌شود. یعنی در ساختار مغزی کودکان هم تفاوت‌هایی ایجاد خواهد شد. این کودکان در تشخیص و ابراز احــساسات مختلف خود و دیگران دچار مشکل خواهند شد.

راهکار درست برای اجتناب از لوس شدن کودک

گفتن دوستت دارم به کودک، بــغل کردن کودک، بوسیدنش و مواردی مثل این را محدود نکنید. بالعکس سعی کنید رفتارها و کلامی که نشانه‌ی محبت شما به فرزندتان می‌باشد را افزایش دهید. در عوض برای فرزندتان قوانین مناسب با سنش تعیین کنید. توقعات روشن و متناسبی داشته باشید و به موقع از تشویق و تنبیه بهره ببرید.

برخی والدین به جای اینکه به فرزند خود محبت کنند، به شکل مادی درخواست‌های کودک را براورده می‌کنند و فکر می‌کنند این کار محبت کردن است. در واقع هر گونه افـراط و تفـریط در تشویق کودکان و برآوردن خواسته کودک آسیب زننده است و زیاده روی در این کار موجب لوس و متوقع شدن کودک می‌شود. اما محبت واقعی و اصیل چنین مشکلی را به وجود نمی‌آورد.

1. قانون گذاری

قوانین مناسب با سن کودک منظور توقعاتی است که شما از کودک خود دارید. مثلا می‌توانید از کودک 5ساله‌ی خود توقع داشته باشید که بعد از بازی کردن وسایلش را جمع کند. گذاشتن قانون متناسب با ســن تربیت کودک بسیار مهم است و از آن مهم‌تر این است که شما خودتان قوانین خودتان را زیر پا نگذارید.

برای مثال اگر چنین قانونی بگذارید و هربار خودتان وسایل او را جمع کنید او یاد میگیرد که اهمیت قوانین را نادیده بگیرد. اگر قانونی وضع کرده‌اید، مطمئن شوید کودک آن را متوجه شده باشد. بیان کردن ضمنی آن یا غیر واضح بودنش منجر به تخطی می‌شود.

2. توقعات به جا

یعنی به فراخور سن کودک از او توقع داشته باشیم اعمالی را انجام دهد. برای مثال به مدرسه رفتن و انجام تکالیف مدرسه، توقع متناسب با سن برای یک کودک 7 ساله می‌باشد ولی توقع داشتن از یک کودک 7ساله که علاوه بر مدرسه، موسیقی، ورزش و بسیاری کارهای دیگر را هم به خوبی انجام دهد، نا به جا می‌باشد. در واقع می‌توان متناسب با سن کودک، توقعاتی از او داشت و مسئولیت‌هایی به او محول کرد. محول کردن مسئولیت‌های کوچک و متناسب موجب افزایش مسئولیت پذیری کودکان می شود.

3. مواجه کردن کودک با پیامد‌های رفتار

در صورتی که کودک قوانین را نقض کرد یا عمل اشتباهی انجام داد، به زبان ساده و به دور از خشونت با پیامدهای رفتارش مواجهش کنید. برای مثال کودکی باید اتاقش را مرتب می‌کرده ولی نکرده است، شما به جایش اتاقش را مرتب نکنید. او مجبور می‌شود در اتاق آشفته زندگی کند و در نتیجه ممکن است برخی وسایلش را پیدا نکند. برای کسب آگاهی بیشتر در خصوص بـرخورد با اشتباهات کودک کلیک کنید.

4. استفاده از تشویق و تنبیه برای جلوگیری از لوس شدن کودک

در صورتی که کودک وظایفش را به خوبی انجام داد یا یک تکلیف رشدی را به خوبی انجام داد می‌توانید از تشویق کلامی و مادی استفاده کنید. برای انگیزش دادن به کودک جهت انجام مسئولیت‌هایش می‌توانید هدایایی در نظر بگیرید. البته باید حواستان باشد در باب تـشویق کودکان طوری عادتش ندهید که برای انجام وظائفش توقع هدیه داشته باشد.

استفاده از تــنبیه کودک باید متناسب با اعمال کودک باشد، خشونت آمیز نباشد، کودک بداند برای چه کار مشخصی تنبیه می‌شود و چرا ؟ و بعد از تنبیه باید عمل متناسب که انتظار دارید کودک انجام دهد را متذکر شوید.
برای آگاهی از نحوه برخورد با کودکان و ممانعت از لوس شدن آن ها می توان با مشاوران حوزه روانشناسی کودک نیز مشورت نمود.

تیم تولید محتوا کلینیک روانشناسی آرامش