افزایش مسئولیت پذیری در کودکان با ۴ترفند علمی
افزایش مسئولیت پذیری در کودکان با 4ترفند علمی
برای افزایش مسئولیت پذیری در کودکان چه باید کرد؟ بسیاری از مفاهیم اخلاقی، ارزش‌های اجتماعی و ویژگی‌های رفتاری نیاز به آموزش از سنین کودکی دارند. مسئولیت پذیری یکی از این مفاهیم است که در دوران بزرگسالی اهمیت دو چندانی پیدا می‌کند.
در واقع مسئولیت پذیری به رشد شخصیت کودک و بهداشت جسمی و روانی او کمک خواهد کرد. بسیاری از والدین در جلسات مشاوره خانواده یا مشاوره کودک به دنبال روش‌ها و راهکارهایی هستند تا بتوانند مسئولیت پذیری را در کودک خود پرورش دهند و یا آن را تقویت کنند.
اگر شما نیز به دنبال این راهکارها هستید ما در ادامه توضیحات بیشتری در مورد افزایش مسئولیت پذیری ارائه داده‌ایم. بهره بردن از مشاوره روانشناسی به شما کمک می‌کند تا بتوانید این مهارت را زیر نظر متخصصان در کودک خود افزایش دهید.
راهکارهایی برای افزایش مسئولیت پذیری در کودکان
بسیاری از والدین به دنبال راهکارهایی عملی هستند تا بتوانند کودکانی مسئولیت پذیر تربیت کنند. در ادامه به چند مورد از این راهکارها که توسط متخصصان روانشناسـی کودک توصیه می‌شود اشاره کرده‌ایم.
اگر این راهکارهای عمومی تاثیری بر رفتارهای کودکتان ندارد ترجیحا به یک روان شناس متخصص در حوزه کودک مراجعه کنید تا با بررسی شرایط فرزندتان راه حل‌های اختصاصی تری دریافت کنید. همچنین بیاموزید که لازم است چه چیزهایی را به کودک خود آموزش دهید.
1- مسئولیت پذیری با شرکت دادن کودک در کارهای خانه
کوچک بودن فرزندتان به این معنی نیست که او نمی‌تواند در هیچکدام از کارهای خانه به شما کمک کند. یکی از ساده ترین راهکارها برای افزایش مسئولیت پذیری کودکان این است که آن‌ها را در فعالیت‌های ساده‌ای نظیر خرید کردن، تمیز کردن خانه، غذا پختن و… مشارکت دهید.
همکاری فرزندتان با شما احساس عزت نفس و استـقلال کودکان را تقویت می‌کند. همچنین این رفتار شما به او می‌فهماند که برای پذیرفتن مسئولیت‌ها او را باور دارید.
2- افزایش مسئولیت پذیری در کودکان با وضع قوانین
شما نمی‌توانید انتظار داشته باشید بدون اینکه به فرزندتان بگویید، او تمام کارها و وظایفش را انجام دهد. پس لازم است کمک کنید تا کودک وظایف خود را بشناسد و با قوانین محیط‌های مختلف نظیر خانه یا مدرسه آشنایی پیدا کند.
هرچقدر قــوانین در خانه به طور واضح‌تری تعریف شده باشند کودکان به شیوه بهتری به آن‌ها پاسخ خواهند داد. مثلاً برای اینکه فرزندتان تکالیف مدرسه‌اش را انجام دهد می‌توانید زمان خاصی را در روز مشخص کنید و پس از آن به او اجازه دهید تا کارهای مورد علاقه‌اش را انجام دهد.
همچنین برای صرف ناهار کودک خود یک برنامه مشخص داشته باشید و به کودک خود بیاموزید که خودش باید غذای خود را میل کند. انجام این برنامه‌ها به صورت یک قانون منظم در خانه به افزایش مسئولیت پذیری و آمـوزش نظم به کودکان کمک خواهد کرد.
توجه داشته باشید که قوانین نباید خشک و تغییرناپذیر باشند. بلکه باید از انعطاف کافی برخوردار باشند تا هر زمان که لازم شد بر اساس نیازهای کودک تغییر کنند.
3- مسئولیت پذیری در کودکان را تشویق کنید
وقتی کودک از پس وظایف و مسئولیت‌های خود برمی‌آید به سادگی از آن نگذرید و این رفتار او را تشویق کنید. بخصوص زمانی که خودش برای انجام وظایفش پیش قدم می‌شود. مثلاً زمانی که شما درگیر کارهای خود هستید و او پیشنهاد می‌دهد که از خواهر یا برادر کوچک خود مراقبت می‌کند، گفتن جملاتی نظیر اینکه “من به تو افتخار می‌کنم” در تقویت روحیه مسئولیت پذیری کودک نقش بسزایی دارد.
در واقع بسیاری از خانواده‌ها نقش تقویت و تشویق کلامی را نادیده می‌گیرند؛ در حالی که تقویت کلامی یکی از روش‌های مؤثر در تــربیت کودک محسوب می‌شود. والدین لازم است بدانند که چه چیزهایی را باید در کودک خود تقویت کنند و چه چیزهایی را به او بیاموزند.
4-افزایش مسئولیت پذیری در کودکان – به جای سرزنش یادآوری کنید
تصور کنید فرزندتان مسئولیت‌های خود نظیر انجام تکالیفش را دائم به تعویق بیاندازد. بسیاری از والدین با مشکلات مرتبط با تکالیف مدرسه مواجه هستند و در این شرایط با جملاتی نظیر “چرا تکالیفت را هنوز انجام ندادی” یا “چرا هیچ وقت کارها را درست و به موقع انجام نمی‌دهی” تلاش می‌کنند که کودک خود را به انجام کارهایش ترغیب کنند.در حالی که استفاده از جملات این‌چنینی (سرزنش و اجبار)، تنها مقاومت او را در برابر مسئولیت پذیر بودن افزایش می‌دهند.
اصول پایه در سبـک فرزندپروری درست، به ما می‌گویند که حفظ ارتباط عاطفی مناسب با کودک یکی از موثرترین روش‌های تاثیرگذاری است؛ در نتیجه بهترین راه حل این است که ضمن یادآوری وظایف کودک، پشتیبان او باشید و از نظر عاطفی همچنان حمایتش کنید.
برای مثال اگر فرزندتان هنوز تکالیف خود را انجام نداده و اصرار می‌کند که او را به پارک ببرید. می‌توانید به او بگویید که “من خیلی دوست دارم که تو را به پارک ببرم اما تو باید اول تکالیفت را انجام بدهی در این صورت می‌توانیم زمان بیشتری در پارک بمانیم”. در واقع آنچه که اهمیت دارد این است که به فرزندتان بفهمانید شما در کنار او هستید نه در یک جبهه مقابل.
5-نوشتن برنامه برای افزایش مسئولیت پذیری در کودکان
نوشتن برنامه‌های روزانه از همان سنین کودکی لازم است. چراکه به زندگی فرزند شما نظم می‌دهد و نیاز است که در سنین بالاتر خواه یا ناخواه این مهارت را بیاموزد. ابتدا می‌توانید در نوشتن برنامه‌های روتین به کودک خود کمک کنید.
برای اینکار یک کاغذ بردارید و در ستون سمت چپ کارهایی که لازم است کودک در یک روز انجام بدهد را بنویسید و ساعت‌های روز را هم در ستون دیگر یادداشت کنید. برنامه‌ها می‌تواند شامل تفریحات، وظایف کودک در خانه و درس خواندن او باشد.
بر اساس دیدگاه روانشناسان کودک این کار به کاهـش اضطراب کودکان و آموزش نظم بسیار کمک کننده خواهد بود و می‌تواند به درستی زمان خود را مدیریت کند.
6-به کودک خود هرگز نگویید بی‌مسئولیت
در صورتی که شما فرزندتان را بی‌مسئولیت خطاب کنید او به این باور می‌رسد که بی‌مسئولیت است و تغییر این نگرش در کودکتان سخت می‌شود. در صورتی که واقعا کودکتان مسئولیت در کارهایش ندارد نیاز نیست او را با این اسم خطاب کنید؛ بلکه این مهارت را در او افزایش دهید.
اگر کودکتان وسایلش را در مدرسه جا می‌گذارد برای جبران حواس پرتی او راهکارهای موثری به کار ببرید و به او بگویید که بیشتر حواسش را جمع کند. در صورتی که راهکارهای گفته شده نتوانست در افزایش مسئولیت پذیری در کودکان شما موثر باشد لازم است که با یک مشاوره کودک در ارتباط باشید تا بتوانید این مهارت را در فرزندتان ارتقا دهید.
سوالات متداول
چرا کودکان به وسایل بزرگترها دست می‌رنند؟
معمولا کودکان از طریق یادگیری مشاهده ای، تقلید از بزرگترها، کنجکاوی و الگویابی جنسیتی دست به این کار می‌زنند اما لازم است که والدین با افزایش مسئولیت پذیری در فرزند خود به او بیاموزند که نباید این کار را انجام دهد و در قبال وسایل دیگران باید مسئولیت داشته باشد.
