اضطراب اجتماعی کودکان – ۵ راهکار برای کاهش اضطراب اجتماعی کودکان
اضطراب اجتماعی کودکان – 5 راهکار برای کاهش اضطراب اجتماعی کودکان
اضطراب اجتماعی کودکان باعث می‌شود که کودک در موقعیت‌های اجتماعی گوشه گیر و خجالتی باشد. برخی والدین کودکان خود را کم و بیش خجالتی و کمرو یا اجتماعی و برون گرا توصیف می‌کنند.
اما برخی کودکان ترس شدید از موقعیت‌های اجتماعی دارند تا حدی که فرا‌تر از کمرویی عادی است. اضطراب اجتماعی کودکان در صورتی که شناسایی و کنترل شود می‌تواند تا حد زیادی بهبود یافته و باعث پیشرفت اجتماعی کودک شود. مشاوره خانواده برای تشخیص و درمان می‌تواند به والدین یاری برساند.
اضطراب اجتماعی کودکان
کودکان دچار اضطراب اجتماعی، ترس و نگرانی شدید در موقعیت‌های اجتماعی و به خصوص موقعیت‌هایی که احتمال دیده شدن و قضاوت شدن زیاد است مثل غذا خوردن در جای عمومی، درس جواب دادن یا ارائه در کلاس، نواختن ساز جلوی جمع و … دارند.
این کودکان عموما از مورد ارزیابی قرار گرفتن ترس و نگرانی شدید دارند. ممکن است ریشه برخی اختلالاتی مثل ترس از مدرسه در واقع اضطراب در موقعیت‌های اجتماعی باشد.
نشانه‌های اضطراب اجتماعی کودکان
اضطراب اجتماعی کودکان نشانه‌هایی دارد که آن‌ها را در سه دسته‌ی زیر تقسیم کرده‌ایم:
علائم اضطراب اجتماعی در سنین پیش از دبستان:
_ از رو به رو شدن با چیزهای جدید می‌ترسند.
_ تحریک پذیری بالایی دارند و اغلب گریه می‌کنند و نق می‌زنند.
_ اغلب به والدین خود می‌چسبند و نمی‌توانند به خوبی صحبت کنند.
_ خجالتی یا کناره گیرند
_ در وقت گذرانی و ملاقات کودکان دیگر و پیوستن به گروه‌ها مشکل دارند.
علائم اختلال اضطراب اجتماعی در کودکان مدرسه‌ای:
_تعداد دوستان محدود و کمی دارند.
_از موقعیت‌های اجتماعی که ممکن است مرکز توجه باشند دوری می‌کنند. مثل حرف زدن با تلفن، سوال پرسیدن یا جواب دادن در کلاس.
_نشانه‌های جسمی مثل سرگیجه، دلدرد، تهوع و لرزش در موقعیت‌های اجتماعی.
_از حرف زدن با کودکان دیگر و بزرگسالان می‌ترسند.
_ از انجام فعالیت‌های فوق برنامه و گروهی مثل ورزش و موسیقی گریزان‌اند.
_ از رفتن به مهمانی و قضاوت شدن توسط دیگران می‌ترسند.
_خجالتی و مضطرب هستند.
علائم اختلال اضطراب اجتماعی در نوجوانان:
_ساکت، منزوی، منفعل هستند و اغلب در انجام امور تردید دارند.
_ از تحقیر شدن ترس شدیدی دارند.
_ اغلب دست به سینه و سر به زیر هستند.
_ دوست ندارند به تلفن جواب بدهند.
_ ممکن است عادت‌های عصبی مانند پیچاندن مو و یا تکان دادن مداوم دست و پا داشته‌باشند.
_ اغلب عملکرد ضعیفی در درس‌ها دارند و هیچ‌گاه در کلاس داوطلب نمی‌شوند.
_ هیچ‌گاه شروع کننده‌ی مکالمه نیستند و آرام و لرزان صحبت می‌کنند.
خجالتی بودن کودکان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی
خجالتی بودن کودکان به خودی خود موضوع مشکل سازی نیست. برخی کودکان اجتماعی‌تر و برخی خجالتی‌تر هستند. خیلی از کودکان در حد نرمال کم رو و خجالتی‌اند، اما می‌توانند روابط دوستی پایداری داشته باشند و زندگی موثر و شادی داشته باشند.
خجالتی بودن وقتی مشکل ساز می‌شود که مانع پیوستن به فعالیت‌های روزمره مثل بحث‌های کلاسی و رویدادهای لذت بخش مثل مهمانی، یا ایجاد دوستی‌های بادوام و دوست صمیمی در کودک می‌شود. در صورتی در این حد باشد باید در مورد آن کاری انجام شود.
دلایل بروز اضطراب اجتماعی کودک
عوامل مختلفی می‌تواند در ایجاد اضطراب اجتماعی کودک دخیل باشد. برخی از این عوامل شامل موارد زیر است:
دلایل ژنتیکی
اضطراب اجتماعی کودکان می‌تواند تا حد زیادی وراثتی باشد. بر اساس مطالعات کودکان دارای اضطراب اجتماعی به احتمال بیشتری دارای والدین یا خویشاوندانی هستند که اختلالات اضطرابی دارند. برای کسب اطلاعات در زمینه اختلالات اضطرابی کلیک کنید.
یادگیری و الگوبرداری از والدین
کودکان علاوه بر اینکه می‌توانند اضطراب را از والدین به ارث ببرند، تا حد زیادی اضطراب اجتماعی والدین را الگوسازی می‌کنند. والدینی که از موقعیت‌های اجتماعی دوری می‌کنند، کم رویی و گوشه گیری زیادی را نشان می‌دهند این رفتارها را بیشتر به کودکان یاد می‌دهند.
استرس والدین منجر به بروز استرس در کودکان می‌شود و آن‌ها را از قرار گرفتن در محیط‌های اجتماعی باز می‌دارد. در این زمینه مقاله استرس در کودکان اطلاعات مفیدی را در اختیارتان قرار می‌دهد.
روش‌های تربیتی
والدینی که سبک‌های تربیتی بسیار سخت گیرانه اتخاذ می‌کنند، کنترلگری زیادی بر کودک دارند و کودک را بیش از حد مورد سرزنش و انتقاد قرار می‌دهند. اعتماد به نفس و استقلال کمتری به کودک خود می‌دهند و باعث می‌شوند کودک در مورد عملکرد‌های خود ارزیابی منفی پیدا کند.
این نوع سبک تربیتی بیشتر کودک را در معرض اضطراب اجتماعی قرار می‌دهد. همچنین مراقبت بیش از حد کودک توسط والدین می‌تواند او را به شدت وابسته کند و نسبت به توانایی عملکرد اجتماعی خود ارزیابی منفی داشته و اضطراب بیشتری در موقعیت‌های اجتماعی نشان دهد. برای کسب اطلاع بیشتر از اعتماد به نفس کلیک کنید.
راهکارهایی برای کاهش اضطراب اجتماعی کودکان
کودکان مبتلا به اضطراب اجتماعی در دسته‌ی کودکان استثنایی طبقه‌بندی نمی‌شوند اما لازم است آموزش‌های ویژه‌ای را برای آن‌ها در نظر بگیرید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد کودکان استثنایی کلیک کنید. اگر کودکتان دارای اضطراب اجتماعی است، می‌توانید با روش‌هایی به او کمک کنید تا با این مشکل مقابله کند:
- آموزش روبه رو شدن با موقعیت‌های اجتماعی
کودک را برای روبرو شدن با موقعیت‌های اجتماعی ترس آور آماده کنید. می‌توانید در خانه با ایفای نقش و تمرین رفتارهای اجتماعی به کودک کمک کنید کم کم با موقعیت‌های اجتماعی روبرو شود. برقراری ارتباط چشمی، لبخند زدن، پاسخ به سؤال‌های دیگران به صورت مؤدبانه را به آن‌ها آموزش دهید. بهتر است این آموزش‌ها با بازی و ایفای نقش‌های گوناگون همراه باشد.
- کار کردن بر روی افکار کودک
فکر‌های کودک را در مورد عواقب هر اتفاق جویا شوید و کم کم به چالش بکشید. برای مثال برای کودکی که ترس از سوال کردن در کلاس دارد و پیش بینی می‌کند مسخره شود، کمک کنید فکر خود را ارزیابی کند مثل اینکه چقدر احتمال دارد واقعا دیگران مسخره او را کنند؟ چه شواهدی وجود دارد؟ بدون قضاوت‌های منفی به او کمک کنید تا افکارش را تغییر دهد و احساس خوبی نسبت به خودش داشته‌باشد.
- آزمایش رفتاری
به کودک کمک کنید آزمایش‌های رفتاری کند. برای مثال کودک را تشویق کنید، در کلاس سوالی بپرسد و بعد ارزیابی کند چقدر پیش بینی او در مورد واکنش بقیه درست بود؟ یا بعد از آن چه اتفاقی افتاد؟ موقعیت‌هایی که کودک به کوچک‌ترین موفقیت اجتماعی رسید را شناسایی کنید و آن را برجسته و تشویق کنید. مثل شروع یک مکالمه یا سوال کردن آدرس.
- او را خجالتی صدا نزنید
سعی کنید از سرزنش کودک یا برچسب زدن به کودک در اجتماع مثل “او کودکی خجالتی است” خودداری کنید. به جای این کار نگرانی‌ها و ناراحتی‌هایش را تصدیق کنید و به او اطمینان دهید که می‌تواند ترس‌های خود را از بین ببرد.
به خصوص در جمع‌ها نگویید «دخترم کمی خجالتی است» این کار اضطراب اجتماعی او را تشدید می‌کند، در عوض او را تشویق کنید که صحبت کند و نیازهایش را بیان کند.
- نکات مهم
- در طول روز موقعیت‌هایی را برای فرزندتان فراهم کنید تا با دوستان و همسالانش تعامل داشته‌باشد.
- اغلب کودکان از این که مورد تمسخر قرار بگیرند می‌ترسند و بدین صورت از صحبت کردن اجتناب می‌کنند؛ به آن‌ها بگویید لازم نیست حتما سرگرم کننده باشند، فقط کافی است از سؤال کردن و جواب دادن به دیگران لذت ببرند.
- مدام این جمله را برای کودک تکرار نکنید که باید از غریبه‌ها بترسد و دوری کند. این جملات اضطراب کودک را افزایش می‌دهد.
- به کودکان خود بیاموزید تا دل‌مشغولی‌ها و نگرانی‌های خود را بیان کنند.
- کودکان از والدین خود الگوبرداری می‌کنند؛ بنابراین هر چقدر شما در اجتماع به صورت مؤثر و خونگرم ظاهر شوید، فرزندتان نیز به همان میزان از شما تقلید می‌کند.
درمان اضطراب اجتماعی کودکان
اضطراب اجتماعی کودکان اگر در حد شدیدی باشد و با کارکردهای روزمره زندگی او اختلال ایجاد نماید، بهتر است برای درمان به متخصص روانشناسی مراجعه شود. درمان اضطراب اجتماعی بر اساس ریشه آن صورت می‌گیرد.
بر اساس آن مداخلات بر روی ارتباطات والد و کودک، کار کردن روی روش‌های تربیتی والدین، روش‌های رفتاری متمرکز بر کودک صورت می‌گیرد. در صورتی که اضطراب تا حد زیادی ریشه زیستی داشته یا شدید باشد درمان‌های دارویی مثل دارو‌های ضد اضطراب به کار می‌رود.
